



W ostatnim czasie producenci i importerzy produktów z tworzyw sztucznych, oferowanych jako wielorazowego użytku, stali się obiektem intensywnych kontroli wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska (WIOŚ), działających na polecenie Generalnego Inspektora Ochrony Środowiska (GIOŚ). Kontrole te koncentrują się na przestrzeganiu przepisów wynikających z Ustawy SUP z 14 kwietnia 2023 roku, która wdraża w Polsce europejską Dyrektywę SUP. Celem regulacji jest ograniczenie stosowania jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych oraz zmniejszenie ilości odpadów, jakie generują.
Choć Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych (PZPTS) uznaje potrzebę kontroli oraz konieczność eliminowania działań niezgodnych z prawem, zauważa jednocześnie niepokojące zjawiska towarzyszące tym działaniom. Problemem są różnice w interpretacji przepisów i brak jasnych wytycznych, co prowadzi do sytuacji kwestionowania klasyfikacji produktów wielorazowego użytku, nawet jeśli przedsiębiorcy dostarczają dokumentację potwierdzającą ich charakter. Dodatkowo, różnice w podejściu poszczególnych organów kontrolnych powodują niejednolite decyzje, co zwiększa ryzyko dla przedsiębiorców.
Problematyczne aspekty prawne
Ani Dyrektywa SUP, ani polska Ustawa SUP nie definiują precyzyjnie pojęcia „produktów wielorazowego użytku”. W efekcie przedsiębiorcy muszą sami oceniać, czy ich produkty spełniają odpowiednie kryteria, ale brakuje jasno określonych wymagań czy uniwersalnych wytycznych. W razie kontroli to przedsiębiorcy ponoszą odpowiedzialność za udowodnienie, że ich produkty można uznać za wielokrotnego użytku, co w praktyce oznacza konieczność przedstawienia wyników badań lub testów. Brak możliwości spełnienia tego obowiązku może skutkować dotkliwymi karami, sięgającymi nawet 500 tysięcy złotych.
Ten niejasny stan prawny prowadzi do praktycznych konsekwencji, w tym do sytuacji, w której przedsiębiorcy mogą celowo kwalifikować swoje produkty jako jednorazowe, by uniknąć ryzyka zakwestionowania ich oceny przez organy kontrolne. Takie działanie jest sprzeczne z duchem Dyrektywy SUP i może skutkować zwiększeniem ilości odpadów z tworzyw sztucznych.
Wezwanie do dialogu i wypracowania wytycznych
W obliczu tej sytuacji PZPTS apeluje o rozpoczęcie szerokiego dialogu pomiędzy Ministerstwem Klimatu i Środowiska (MKiŚ), GIOŚ, WIOŚ oraz przedstawicielami branży przetwórstwa tworzyw sztucznych. Celem dialogu powinno być opracowanie wytycznych, które jasno określą:
- jakie kryteria musi spełniać produkt, aby został uznany za wielorazowego użytku,
- jakie dokumenty i badania powinny potwierdzać tę kwalifikację.
Przyjęcie takich wytycznych przyniosłoby korzyści zarówno przedsiębiorcom, jak i organom kontrolnym. Zapewniłoby pewność prawną oraz ułatwiło stosowanie się do przepisów, zapobiegając jednocześnie zarzutom o niewystarczające wdrożenie Dyrektywy SUP w Polsce.