Możliwości technologiczne w zakresie wykorzystania papieru robią wrażenie. Internet obiegły m.in. zdjęcia i filmy prezentujące wykonane z papieru butelki napojów i piwa znanych marek. Czy papier może zastąpić plastik w branży opakowaniowej? Zapytaliśmy o to polskich producentów z tego sektora.
– Papier może zastąpić tworzywo sztuczne w zastosowaniach niewymagających szczelności, wysokiej barierowości, odporności na warunki atmosferyczne itp. Natomiast nie jest wskazane zastępowanie tworzyw papierem w przypadku żywności przewidzianej do dłuższego przechowywania, zwłaszcza produktów zawierających tłuszcze, a także wyrobów wrażliwych na wilgoć i warunki atmosferyczne – mówi Małgorzata Szymczukiewicz, dyrektor ds. rozwoju KB Folie Polska Sp. z o.o. To firma, która rozwija z sukcesem dwa kierunki: nadaje własności tworzyw sztucznych opakowaniom wykonanym z papieru, natomiast opakowania z tworzyw sztucznych projektuje tak, aby nadawały się do ponownego przetwórstwa.
Anita Frydrych, Dyrektor Działu Rozwoju Technologii Tworzyw Sztucznych i Funduszy Unijnych w Korporacji KGL S.A. uważa, że standardowe tworzywa sztuczne powinny być zastępowane papierem (podobnie jak tworzywami kompostowalnymi) tylko w zastosowaniach, w których jest to konieczne – np. tam gdzie zbiórka i recykling standardowych tworzyw sztucznych jest bardzo utrudniony lub wręcz niemożliwy: – Tworzywa sztuczne, wbrew powszechnej opinii, są odpowiednimi materiałami do wytwarzania opakowań, a następnie do selektywnej zbiórki i recyklingu. Jeżeli opakowania są prawidłowo zaprojektowane, to odzysk tworzywa sztucznego i powtórne jego wykorzystanie możliwe jest w 100 proc.
Istnieje wiele opakowań, do wytwarzania których tworzywa sztuczne nadają się dużo lepiej niż papier. Opakowania z papieru, kartonu, tektury w formie czystej, niewzbogaconej, np. warstwami innych materiałów, nie sprawdzają się przy pakowaniu produktów płynnych lub półpłynnych oraz tłustych. Opakowania kartonowe pokrywane są warstwami (np. polietylenu), w celu uodpornienia opakowań papierowych na działanie wody i tłuszczu. W związku z tym, że opakowania tego typu są wielomateriałowe, pojawia się problem z ich selektywną zbiórką. Ze względu na różnorodność materiałową również recykling, separacja poszczególnych składowych takich opakowań jest utrudniona.
– Tworzywo sztuczne spisuje się lepiej również przy pakowaniu żywności, która potrzebuje podczas pakowania np. atmosfery modyfikowanej czy ochronnej. Wygrywa też w przypadku produktów, które są delikatne oraz które musimy przetransportować w różnych warunkach (statek, samolot, czy wielodniowa podróż ciężarówką). Poza tym do wyprodukowania papieru są potrzebne drzewa, więc jeśli na siłę będziemy wypierać plastik i zastępować go papierem, to na koniec dnia zostaniemy bez drzew, które i co rok znikają w tysiącach hektarów podczas pożarów spowodowanych np. suszą, upałami lub też zachowaniem człowieka – mówi Piotr Świąć, dyrektor sprzedaży MFlex Sp. z o.o.
– Niestety korzyści z zastępowania tworzyw sztucznych papierem są żadne. Ślad węglowy papieru jest kilkukrotnie wyższy niż tego z tworzyw sztucznych. Dodatkowo nikt nie mówi, ile wody jest potrzebne do produkcji papieru oraz jakie są problemy z jej oczyszczeniem. Przecież wszystkie papiernie umieszczone są nad rzekami, a to przekłada się na ogromnie ilości zużytej wody i produkowanych ścieków – wylicza Ewa Grudowska, prezes spółki Plast-Farb. Jej zdaniem do tworzyw sztucznych musimy podejść bardziej elastycznie: – Przecież tworzywa sztuczne możemy przerabiać kilka razy i jest to tanie, pod warunkiem selekcji tworzyw sztucznych i projektowaniem ich tak, aby były monomateriałowe.
Ale zakres stosowania papieru cały czas się rozszerza. Wiele firm pracuje nad nowymi rozwiązaniami w tym zakresie. W przypadku opakowań do żywności papier łączy się z foliami monomateriałowymi i z biomateriałów, co pozwala na wyeliminowanie dwu-, trzyskładnikowych folii. W opakowaniach przemysłowych główny nacisk kładzie się na wykonanie ich z materiałów wtórnych, czyli pochodzących z recyklingu.
– Już w 2009 roku Coca-Cola po raz pierwszy przedstawiła butelkę PlantBottle w 30 proc. złożoną z surowców roślinnych. W 2015 zaprezentowano przełomową innowację: butelkę w całości wykonaną z naturalnych materiałów. Obecnie Coca-Cola zaproponowała butelkę papierową, ale posiadającą elementy tworzywowe: zakrętka i wewnętrzna warstwa opakowania, która bezpośrednio styka się z płynem. Wykorzystany w butelce tworzywo ma pochodzić wyłącznie z recyklingu. Należy jednak podkreślić, że nie wszystkie pomysły udaje się wdrożyć do praktyki przemysłowej – podkreśla Michał Sikorski, kierownik działu rozwoju badawczo-naukowego KB Folie Polska Sp. z o.o.
Ewa Grudowska pozostaje sceptyczna wobec praktycznego znaczenia tego typu innowacji: – Z papieru można zbudować samochód i samolot, są papiery transparentne, papiery które zatrzymują płyny – to nic nowego. Ale trzeba zadać pytanie: po co? Czy to będzie tańsze? Ekologiczne? Nie. Ale będzie modne, nowatorskie, wszyscy zaczną o tym mówić, każdy będzie chciał to zobaczyć i kupić. Dobra kampania reklamowa wmówi użytkownikom, że dbają o środowisko, gdy kupują wodę w pudełkach z papieru, podczas gdy mają w domu tańszą i zdrowszą wodę w kranie.
