Istotnym elementem Forum był panel dyskusyjny: „Czy zasada wolności i swobody prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce jest w pełni przestrzegana?” Wzięli w nim udział: Barbara Misterska-Dragan, zastępca prezesa Krajowej Rady Doradców Podatkowych; prof. Adam Mariański, przewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych; Bożena Staniak, zastępca prezesa Zarządu Targów Kielce; Czesław Kaczyński, przewodniczący Zarządu Świętokrzyskiego Oddziału Krajowej Izby Doradców Podatkowych oraz Krzysztof Zwiefka – sekretarz Zarządu Oddziału Okręgowego w Kielcach Stowarzyszenia Księgowych w Polsce.
Prof. Adam Mariański odniósł się do kwestii cech dobrego systemu podatkowego. Podkreślił, że trzeba go przebudować tak aby był bardziej przyjazny dla podatników. Stwierdził, że według uzasadnienia ostatniego projektu zmian w ustawach o podatkach dochodowych, mają one służyć podatnikom i wprowadzają uproszczenia, podczas gdy żaden przepis takiego uproszczenia nie wprowadził. W podobny sposób odniósł się do projektu Ordynacji podatkowej, stwierdzając, że niestety nie zawiera on żadnych rozwiązań rewolucyjnych ułatwiających życie podatników, a dobre rozwiązanie zakazu nadużywania prawa przez organy skarbowe zostało z projektu usunięte. Ponadto, apelował, aby prawo podatkowe było tak uchwalane, żeby służyło podatnikom, a nie polityce.
Prof. Adam Mariański stwierdził, że należałoby poprawić współpracę organów skarbowych z podatnikami poprzez jasne zasady wykładni prawa podatkowego i zmniejszenie represyjności.
Poinformował, że KRDP zaproponowała tzw. kontrolę doradczą, prowadzoną przez doradców podatkowych u podatnika, mającą na celu sprawdzenie prawidłowości wszelkich rozliczeń w zamian za określone przywileje – otrzymanie statusu tzw. rzetelnego podatnika. Podkreślił, że takie systemy funkcjonują w innych krajach.
Krzysztof Zwiefka podkreślił, że środowisko księgowych, które reprezentuje, ze zmianami przepisów ma do czynienia przez całą swoją karierę zawodową. „Marzy nam się pewna stabilizacja, ale z drugiej strony nie mamy powodów do narzekań bo istnienie zmian uzasadnia nasz zawód i im jest ich więcej, tym większe poszukiwania dobrych księgowych na rynku – stwierdził Krzysztof Zwiefka. Podkreślił, że to na tym środowisku ciąży wdrożenie tych zmian i są one oceniane pod kątem ich racjonalności. – Jeśli widzimy, że są one racjonalne to wdrażamy je chętnie a te dotyczące uszczelnienia systemu podatkowego uważam za racjonalne – poinformował Krzysztof Zwiefka. Zauważył, że są jednak i zmiany nieracjonalne, tak jak ostatnie dotyczące samochodów, gdzie cel jest niejasny, a efekt skromny. – Konkludując, ilość zmian i ich częstotliwość jest gwarancją stabilizacji naszego zawodu” – podsumował Krzysztof Zwiefka.
Stwierdził też, że normowanie rachunkowości ustawą nie powinno mieć miejsca natomiast powinna być ustawa o sprawozdawczości finansowej. „Uważam, że dążenie do zaszufladkowania dynamicznej rzeczywistości gospodarczej w postaci elektronicznych sprawozdań finansowych to chybiony cel” – podkreślił Krzysztof Zwiefka.
Zapytana o to czy stabilność systemu podatkowego determinuje zachowania przedsiębiorców i inwestorów, Bożena Staniak stwierdziła, że pytanie jest skierowane w dobrą stronę. „Od lat mam kontakt z wieloma firmami, rocznie odwiedza Targi Kielce kilka tysięcy wystawców, a liczba zwiedzających sięga 200 000. Dlatego znam firmy różnej wielkości, z różnych branż i często rozmawiamy o tym co jest największą przeszkodą w rozwoju biznesu – poinformowała Bożena Staniak. – W tych rozmowach przewija się właśnie to, że niestabilność prawa podatkowego stanowi bardzo duże ryzyko w działalności gospodarczej – dodała. – Przedsiębiorcy podejmują dużo różnego rodzaju decyzji, także tych inwestycyjnych, brzemiennych w skutki. Bez względu na to czy to dotyczy inwestycji odtworzeniowych czy rozwojowych często skala tych nakładów jest bardzo duża a okres zwrotu bardzo długi i stąd przy podejmowaniu takich decyzji muszą oni znać wiele uwarunkowań, które będą towarzyszyć rozwojowi ich biznesu przez najbliższe lata. Brak stabilności przepisów jest dla nich ogromnym utrudnieniem” – stwierdziła Bożena Staniak.
„Przy tworzeniu prawa potrzebne są konsultacje, zwłaszcza z organizacjami przedsiębiorców i zainteresowanymi z danej branży, aby było ono przyjazne przedsiębiorcom, bo sami teoretycy nie stworzą dobrego prawa – dodała Bożena Staniak. Podkreśliła także, że ważne jest podejście administracji do biznesu. – Przez wiele lat przedsiębiorcy byli traktowani przez urzędników jak petenci, jednak zauważalne są zmiany na lepsze, tworzy się partnerstwo w tych relacjach” – dodała.
Czesław Kaczyński odniósł się do kwestii naruszania prawa przez organy podatkowe na etapie jego stosowania i braku wyważenia interesu publicznego a interesu jednostki. Podkreślił, że spór co do sprawiedliwości opodatkowania będzie się toczył zawsze, on jest na styku interesu materialnego państwa a sytuacji majątkowej i interesów finansowych jednostki. „Potrzebna jest pewna empatia ze strony pracowników aparatu skarbowego po to żeby nie tylko ślepo czytać przepisy ale zastosować zasadę proporcjonalności, zasadę in dubio pro tributario i wiele innych zasad, już na etapie stosowania prawa przez organy podatkowe bo często okazuje się, że w późniejszym etapie bywa już na to za późno. Podatnik ma słabszą pozycję. Aparat skarbowy jest wyposażony w wykwalifikowaną kadrę prawników, posiada różne systemy informacyjne i nieograniczone możliwości finansowe. Podatnik natomiast jeżeli sam nie jest w stanie się obronić to potrzebuje pomocy fachowej, która jest oczywiście odpłatna, a czasem odstępuje od kontynuowania sporu bo nie ma już sił” – stwierdził Czesław Kaczyński. Jako przykład podał kazus Optimusa, w przypadku, którego organy podatkowe dopatrzyły się naruszenia prawa i finał był taki, że przedsiębiorca został zniszczony. „Gdyby organy podatkowe zachowały się inaczej możliwe, że dziś Optimus byłby wiodącą firmą w Europie a może i na świecie w zakresie technologii IT” – podkreślił Czesław Kaczyński. Wówczas korzyści poprzez wymierzenie decyzji Optimusowi były iluzoryczne dla państwa, a jakie mogłyby być dziś, gdyby ta firma nadal funkcjonowała? – pytał Kaczyński. Stwierdził, że ten przykład ostrzega jak powinien być postrzegany interes fiskalny.
Wprowadzenie tzw. działalności nierejestrowej ocenił pozytywnie.
„Miałem duże nadzieje z wprowadzeniem w 2016 r. zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika, jednak okazuje się, że nie jest ona stosowana” – stwierdził Czesław Kaczyński. Podkreślił, że przykład powinien iść z góry, a pracownicy administracji podatkowej powinni mieć większą swobodę, aby ją stosować.
Barbara Misterska-Dragan stwierdziła, że jej zawód jest mocno regulowany. Przypomniała, że jest standard, który mówi o tym, jak biegły ma się zachować, kiedy bada sprawozdanie finansowe, żeby się upewnić, że nie zostało ono zniekształcone poprzez fakt, że kierownik jednostki nie przestrzega przepisów prawa. „Interesują nas te przepisy, które się przekładają na informacje w sprawozdaniu finansowym, na ujawnienia, czyli to, co jest dedykowane użytkownikowi informacji finansowej, a także te przepisy, które mogą wpłynąć na działalność operacyjną jednostki” – stwierdziła Barbara Misterska-Dragan. Podkreśliła, że spektrum zainteresowań biegłego rewidenta jest ogromne a czasu mało.
„Zmiany przepisów dotyczą wszystkich osób, które biorą udział w procesie sprawozdawczości, a na końcu jest biegły rewident, który musi to ocenić. Zawsze mamy wątpliwości, zwłaszcza jak pojawiają się nowe transakcje, tokeny, kryptowaluty. Nie możemy się oprzeć o decyzje innych, musimy prześledzić cały proces bo to jest zawsze nasza decyzja, za którą bierzemy odpowiedzialność” – podkreśliła Barbara Misterska-Dragan. Stwierdziła, że kieruje się sceptycyzmem zawodowym, rosnącym wraz z liczbą zmian przepisów.
W podsumowaniu dyskusji paneliści odnieśli się do tego czy dostrzegają realne efekty poprawy otoczenia biznesowego w świetle pakietu zmian „Konstytucja dla biznesu”? Czy perspektywy dla przedsiębiorców są lepsze? Prof. Adam Mariański stwierdził, że efekty tak naprawdę można będzie ocenić za 5 lat. „Założenia są piękne, zasady wspaniałe ale jestem sceptykiem, uważam, że większości tych zasad nie uda się zrealizować. Podczas ostatnich lat administracja skarbowa w trzech decyzjach rozstrzygnęła wątpliwości na korzyść podatnika – podkreślił prof. Mariański. – Jeżeli tak będzie stosowana Konstytucja dla biznesu to będzie tylko kolejna teoria, która się w praktyce nie sprawdzi” – dodał przewodniczący KRDP. Krzysztof Zwiefka także stwierdził, że to uruchomiony proces, o którego skutkach dowiemy się za jakiś czas. Podkreślił jednak, że jest to dobry prognostyk na przyszłość, bo już widzimy, że następuje zmiana na korzyść w nastawieniu aparatu skarbowego do przedsiębiorców i działania służące poprawie tych relacji idą w dobrym kierunku. Bożena Staniak oceniła bardzo pozytywnie Konstytucję dla Biznesu. „Kibicuję, żeby te zmiany znalazły praktyczny wymiar, ale niepokoję się tym, co się dzieje w innych aktach prawnych, zwłaszcza w podatkach, gdzie mamy takie zaciśnięcie pętli przez fiskusa na szyi podatnika” – podkreśliła Bożena Staniak. Czesław Kaczyński stwierdził, że jest optymistą i również w tym przypadku ma nadzieję, że zmiany przyniosą dobre efekty. „Uważam, że idą one w dobrym kierunku, chociażby z uwagi na fakt, że zmniejsza się liczba kontroli podatników a wpływy rosną. Dobry system podatkowy powinien polegać właśnie na tym, że podatnik powinien sam dobrowolnie deklarować i wpłacać żeby jak najmniej było środka przymusu” – podsumował Czesław Kaczyński. Barbara Misterska-Dragan stwierdziła, że jest optymistką, a kierunek zmian uważa za bardzo dobry. „Biorąc pod uwagę możliwości rozwoju dla mikroprzedsiębiorców to należy mieć nadzieję, że mogą one się stać pewną dźwignią, która zwiększy szanse na rozwój mniejszych firm. Ważne, że obserwujemy już zmiany w kierunku przyjaznego stosunku urzędów do podatnika” – podkreśliła Misterska-Dragan.
Foto: Krajowa Izba Doradców Podatkowych
