Radykalne zmiany w polskiej energetyce stają się coraz bardziej dotkliwe dla polskich przedsiębiorców. Dużych i małych. Rosnące ryzyko utraty konkurencyjności na skutek rosnących cen energii, presja na redukcje CO2, raportowanie ESG to tylko niektóre problemy, które polski biznes musi rozwiązywać szybko. A ponieważ są to zupełnie nowe wyzwania, które wymagają nowych procesów biznesowych, wiele przedsiębiorstw nie wie jak sobie z nimi poradzić lub radzi sobie w nieefektywny kosztowo sposób.

Pozornie sprawa jest prosta. Ocieplimy ściany, dach i założymy fotowoltaikę oraz magazyn energii. Kasę weźmiemy z funduszy unijnych i problem wydaje się rozwiązany. Jednak gdy przychodzi do realizacji projektu, sprawy nie wyglądają już tak prosto. No bo Ile właściwie tej fotowoltaiki potrzebujemy, jaki do takiej instalacji powinien być magazyn, jaki falownik, jakich oszczędności oczekujemy i skąd brać środki na te inwestycje. No i zasadnicze pytanie: jak to wszystko dobrać, żeby na tym zarobić?

Od czego zacząć?

Inwestycja we własne moce wytwórcze z OZE będzie opłacalna pod warunkiem odpowiedniej strukturyzacji całego projektu od samego początku planowania. Wymaga to precyzyjnego określenia potrzeb i oczekiwań. Dla optymalnego wykorzystania energii słonecznej i zaspokojenia zapotrzebowania na energię elektryczną, kluczowy jest dobór mocy instalacji fotowoltaicznej. Zacznijmy od szczegółowej analizy swojego rocznego zużycia energii, najlepiej w oparciu o 15-minutowe rozliczenie poboru. Nasz dostawca energii udostępni nam takie dane. Ustalmy jaką moc ma nasze przyłącze. Istotny dla całego projektu jest cykl pracy zakładu: czy poniedziałek – piątek (weekendy wolne czy pracujące) i na jedną czy dwie zmiany.

Równie istotne będą warunki techniczne do montażu paneli PV. Sprawdźmy wystawę swojego dachu (czy jest skierowana na północ, południe, wschód czy zachód). Zmierzmy powierzchnię dachu lub terenu i sprawdźmy ilość dni słonecznych na swoim terenie.

Co dalej?

Źródła OZE – czy to fotowoltaika czy wiatraki – są niestabilne. Ich produkcja energii nigdy nie będzie się pokrywała z naszymi potrzebami. Dlatego taka instalacja musi być rozszerzona o magazyn energii. Właściwy dobór magazynu to kolejny element układanki. Dzięki niemu unikniemy przymusowych wyłączeń swojej fotowoltaiki w słoneczne dni gdy produkujemy nadwyżkę, a sieć nie jest w stanie jej odebrać. Ale nie tylko. Magazyn pozwoli na gromadzenie energii wytworzonej w weekendy czy latem gdy dzień jest długi ale firma np. po godzinie 16.00 już nie pracuje. Zmagazynowaną energię możemy wykorzystać w następnych dniach w zależności od pojemności magazynu.

Współpracę paneli z magazynek koordynuje sterownik. Na rynku jest obecnie duży wybór tych urządzeń. Dzięki nim zarządzanie poborem i wykorzystaniem energii odbywa się całkowicie automatycznie. Nie musimy magazynować tylko energii z fotowoltaiki. Zimą można np. kupować tanią energię w nocy i wykorzystywać ją w dzień. Przy większych instalacjach nadwyżki możemy sprzedawać. Aby wydatek na magazyn energii w firmie stał się opłacalny, konieczne jest codzienne wykorzystanie magazynu, czyli jego ładowanie i rozładowywanie. Innymi słowy chodzi tu o przeprofilowanie strumieni energii czyli zgromadzenie na pewien czas uzyskanej energii z farmy fotowoltaicznej, aby wyprowadzić ją do użycia w innym czasie, tzn. takim w którym popyt na energię jest wysoki i wycena zgromadzonej energii jest wyższa. Szacując rentowność inwestycji dodajemy także dochody na innych dostępnych usługach magazynowania energii.

Finansowanie

Po strukturyzacji funkcjonalnej naszego projektu i zebraniu ofert przychodzi moment znalezienia odpowiedniego finansowania. Doskonałym źródłem na temat dostępnych Programów Operacyjnych lub innych jak np. FENG czy FENIKS są Wojewódzkie Fundusze Ochrony środowiska i banki BGK oraz BOŚ udzielające preferencyjnych kredytów czy też refinansujących kredyty komercyjne. Przy okazji poszukiwań finansowania nie należy zapominać, że każda instytucja udzielająca pożyczek czy finansowań będzie oczekiwała od nas przeprowadzenia audytu termicznego budynku i oczekiwanych oszczędności energii na poziomie minimum 30%. W wypadku gdy nie przedstawimy dokumentów z audytu nie otrzymamy finansowania. W poniższej tabeli prezentujemy najważniejsze programy dla MSP i dużych firm na termomodernizację i OZE wraz z magazynami energii.

Co z tym ESG

ESG czyli środowisko (E), społeczna odpowiedzialność (S) model zarządzania (G) to jeden z elementów raportowania pozafinansowego stosowany do opisania czynników lub wskaźników bądź kryteriów zaangażowania przedsiębiorstw w działalność na rzecz zrównoważonego rozwoju. Problematyka wdrażanie ESG w polskich firmach jest obecnie w większości polskich firm, szczególnie z sektora MSP, lekceważonym czy bagatelizowanym. Małe firmy uważają często, że ich to w ogóle nie będzie dotyczyć. Tymczasem rzeczywistość światowej gospodarki jest taka, że już teraz małe firmy są objęte raportowaniem ESG (choć nie tak szczegółowym jak duże). Zgodnie z przepisami raportowanie niefinansowe dotyczy całych łańcuchów produkcji i dostaw, co oznacza, że również podmioty współpracujące z firmami objętymi raportowaniem ESG zobowiązane będą do działań w zrównoważony sposób, tj. przyjazny dla środowiska. A więc mali dostawcy dużych producentów! Harmonogram raportowania ESG obowiązywać będzie według poniższych założeń:

Duże spółki interesu publicznego, objęte już dyrektywą NFRD i zatrudniające powyżej 500 pracowników już za rok 2024 (ok. 420 firm)

Przedsiębiorstwa, które nie podlegają dyrektywie NFRD i zatrudniające ponad 250 pracowników i/lub mające 40 mln € obrotów i/lub 20 mln € całkowitych aktywów za rok 2025 (ok. 3 700 firm)

Przedsiębiorstwa małe i średnie notowane na giełdzie, czyli te które przekroczą 2 z 3 wskazanych kryteriów: suma bilansowa powyżej 350 tyś. € lub/i przychody netto ze sprzedaży powyżej 700 tyś € lub/i średnia liczba zatrudnionych w roku obrotowym powyżej 10 (za rok 2026).

Ponieważ raportowanie dotyczy całego łańcucha dostaw więc MSP już teraz są proszone przez swoich klientów o informacje nt. np. ograniczania śladu węglowego czy pozyskiwanych w etyczny sposób półproduktów. Firmy, które w swojej strategii rozwoju nie wezmą pod uwagę działań w obszarze ESG mogą szybko wypaść z rynku… A w kontekście rozważań na temat strukturyzacji projektowej i finansowej własnych źródeł wytwarzania energii w oparciu o OZE trzeba wziąć pod uwagę, że również banki i fundusze będą pytać kredytobiorców o ESG.

Podsumowanie

Wnioski wynikające z obserwacji bieżącej sytuacji na rynku OZE są oczywiste. Minął czas prostych rozwiązań. Nie wystarczy już montaż paneli na dachu hali produkcyjnej (małej czy dużej) żeby obniżyć koszty wytwórcze i zwiększyć swoją konkurencyjność w oparciu o proste finansowanie „na OZE”. Wydajny energetycznie i finansowo własny ekosystem OZE musi być rozszerzony o magazyn energii (bez tego montaż takiej instalacji nie ma najmniejszego sensu). Warto pomyśleć też o termoizolacji budynku. W dalszym kroku inwestycja wymaga strukturyzacji finansowej opartej o planowanie na kilka lat do przodu tak by mieć pewność zwrotu z inwestycji w jasno określonym czasie. Sukces przedsięwzięcia zapewnia podejście structured project i structured finance. Inwestycja we własne źródła zielonej energii wymaga coraz więcej eksperckiej wiedzy. Dlatego warto korzystać z dostępnych szkoleń lub podjąć współpracę z niezależnymi ekspertami, niezwiązanymi z poszczególnymi producentami czy to paneli czy magazynów energii.

Autor jest specjalistą firmy BAAK Structured Finance, specjalizującej się w doradztwie finansowym w obszarze transformacji energetycznej i ESG.