W poniedziałek 2 czerwca 2025 roku Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało nowy projekt ustawy o rozszerzonej odpowiedzialności producenta dla opakowań. Co można w nim znaleźć?
Prace nad wprowadzeniem systemu ROP w Polsce trwają już dobrych kilka lat. Pierwszy projekt pojawił się w 2022 r. gdy wiceministrem odpowiedzialnym za gospodarkę odpadami był Jacek Ozdoba. Prace nad nim zostały jednak zaniechane.
Obecny projekt jest odpowiedzią na wejście w życie rozporządzenia PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation), które wprowadza jednolite zasady gospodarowania opakowaniami w całej Unii Europejskiej. Polska ustawa ma zastąpić dotychczasowe regulacje z 2013 roku i gruntownie zreformować system rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP).
Ministerstwo zakłada, że pełne wdrożenie systemu ROP dla opakowań nastąpi w 2028 r.. W konsekwencji zniesiona zostanie obecna opłata od jednorazowych opakowań czy pojemników na żywność. Do tego czasu opłata ma być uiszczana co rok, a nie kwartalnie – jak obecnie.
Dlaczego zmiany są konieczne?
Jak uzasadnia MKiŚ, nowelizacja jest nie tylko odpowiedzią na PPWR, ale również próbą naprawy systemu, który w obecnym kształcie nie spełnia unijnych standardów. Zgodnie z rozporządzeniem UE 2025/40 oraz wcześniejszymi dyrektywami z 2018 roku, państwa członkowskie muszą zagwarantować, że producenci pokrywają pełne koszty gospodarowania odpadami opakowaniowymi. W Polsce to wciąż konsumenci i samorządy w dużej mierze ponoszą koszty, co skutkuje wysokimi opłatami dla mieszkańców i trudnościami gmin w osiąganiu celów recyklingowych.
ROP na nowych zasadach: koniec fikcyjnego recyklingu?
Jedną z najważniejszych zmian będzie całkowita przebudowa systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Zgodnie z założeniami projektu:
- – Wprowadza się obowiązek ponoszenia opłaty opakowaniowej za każdy kilogram opakowań wprowadzanych na rynek.
- – Organizacje odzysku opakowań w dotychczasowej formie przestaną istnieć – ich rolę przejmie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), który stanie się centralną organizacją odpowiedzialności producenta (PRO).
- – Zlikwidowane zostaną obowiązujące obecnie poziomy recyklingu oraz powiązane z nimi dokumenty potwierdzające recykling (DPR/EDPR). Nowy system ma być bardziej przejrzysty i trudniejszy do obchodzenia.
Nowa rola samorządów i mieszkańców
Projekt przewiduje utrzymanie dotychczasowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi organizowanego przez gminy, ale z istotnymi zmianami:
- – Wprowadzenie obowiązku informowania mieszkańców o kosztach systemu, w tym o udziale producentów w ich pokrywaniu.
- – Zapewnienie stabilnego finansowania gmin poprzez redystrybucję opłaty opakowaniowej, nadzorowaną przez marszałków województw.
Nowe wymagania dla producentów: recykling, ekoprojekt i opakowania wielokrotnego użytku
Projekt ustawy zawiera szereg nowych obowiązków dla producentów, dystrybutorów i importerów opakowań:
- – Obowiązek spełniania wymagań dotyczących substancji zawartych w opakowaniach, ich zdatności do recyklingu oraz minimalnej zawartości materiałów z recyklingu.
- – Ograniczenie stosowania niektórych formatów opakowań oraz minimalizacja opakowań zbędnych.
- – Wprowadzenie obowiązkowego etykietowania opakowań i pojemników na odpady.
- – Obowiązkowe systemy ponownego użycia i napełniania opakowań.
Ponadto, wprowadzony zostanie system zachęt podatkowych – tzw. „ulga opakowaniowa” – dla firm stosujących opakowania wielokrotnego użytku lub wdrażających systemy ich ponownego obiegu.
Nowe cele: mniej odpadów i więcej ponownego użycia
Projekt ustawy wpisuje się w ambitne cele PPWR dotyczące redukcji odpadów opakowaniowych:
- – Ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów opakowaniowych o co najmniej 5% do 2030 r., 10% do 2035 r. i 15% do 2040 r.
- – Od 2030 r. określony odsetek opakowań ma być obowiązkowo wielokrotnego użytku.
Przejściowy okres i ułatwienia dla przedsiębiorców
Ustawa przewiduje 2-letni okres przejściowy, który pozwoli firmom i instytucjom na dostosowanie się do nowych zasad. W tym czasie:
- – BDO zostanie dostosowana do nowych wymogów ROP.
- – Zmieniony zostanie sposób wnoszenia opłat za niektóre produkty – z rocznego na kwartalny, by zwiększyć płynność finansową systemu.
- – Część obowiązków przeniesiona zostanie z innych ustaw, by uprościć procesy administracyjne i raportowe.
Co dalej?
Projekt ustawy trafi teraz do konsultacji publicznych i dalszych prac legislacyjnych. Rząd zapowiada, że zależy mu na sprawnym przyjęciu przepisów – pełne wdrożenie systemu ROP przewidziano na 1 stycznia 2028 roku. Wraz z tym dniem zakończy się działalność obecnych organizacji odzysku, a producenci będą musieli całkowicie podporządkować się nowym regułom.
