Na rynku pojawia się coraz więcej nawozów, które nie tylko wzbogacają glebę w składniki pokarmowe niezbędne dla roślin, zapobiegają ewentualnym niedoborom tych składników, ale spełniają dodatkowe funkcje – poprawiają odżywienie roślin aktywując pobieranie i transport składników mineralnych, biorą udział w ochronie roślin przed stresami, wydłużają proces fotosyntezy (nawozy płynne) czy też poprawiają strukturę gleby i aktywność mikroorganizmów glebowych, aktywują rozwój systemu korzeniowego, stymulują rośliny w fazie kiełkowania i krzewienia /granulaty/. Substancji w nich zawartych jest bardzo wiele, a każda z nich w odmienny sposób oddziałuje na rośliny. Na polskim rynku produkty tego typu dostępne są od niedawna. W Europie Zachodniej stosuje się je z powodzeniem od kilkudziesięciu lat.

Poznanie związków i substancji biostymulujących może ułatwić dobranie odpowiedniego nawozu odpowiadającego aktualnemu zapotrzebowaniu roślin lub wspomagającego przezwyciężenie stresu abiotycznego, który może wystąpić – działanie prewencyjne lub interwencyjne, w przypadku łagodzenia skutków wystąpienia warunków stresogennych /przymrozki, podtopienia, susza itp./. Celem stosowania tych preparatów jest zwiększenie wysokości i jakości plonów. Warto zatem przyjrzeć się niektórym składnikom nawozów i ich oddziaływaniu na kondycję roślin.

Kwasy humusowe

Są naturalnym składnikiem próchnicy w glebie i tworzą tzw. swoiste substancje próchniczne. Kwasy humusowe podnoszą żyzność gleby dzięki wysokiej pojemności wymiany kationowej, zawartości tlenu i ponadprzeciętnej pojemności wodnej. Mają zdolność wiązania nierozpuszczalnych jonów metali, tlenków i wodorotlenków i powolnego ich uwalniania w miarę zapotrzebowania roślin. Poprawiają strukturę gleby, zapobiegają utracie wody (zwiększają pojemność sorpcyjną), neutralizują pH, wzbogacają glebę w substancje organiczne i mineralne, poprawiają dostępność składników pokarmowych, a dzięki temu stymulują wzrost korzeni i całej rośliny. W próchnicy zawarte są substancje o charakterze antybiotyków, które intensyfikują procesy fizjologiczne roślin oraz wykazują działanie organicznych katalizatorów tych procesów. Na plantacjach wzbogaconych w kwasy humusowe stwierdza się nie tylko znaczną poprawę jakości i wartości biologicznej plonu, ale także wzrost jego wysokości o kilkanaście procent w porównaniu z kontrolą.

Aminokwasy

Jako składniki enzymów biorą udział w przebiegu wielu procesów. Kluczową rolę odgrywają w przebiegu fotosyntezy prowadzącej do powstania węglowodanów niezbędnych roślinie do wzrostu. Synteza aminokwasów to proces wymagający dużych nakładów energii. Podanie roślinom gotowych aminokwasów pozwala im na oszczędność energii i poprawia ich rozwój, zwłaszcza w krytycznych stadiach rozwojowych. Na przykład do nawozów dodaje się glicynę, która uczestniczy w dostarczaniu aminokwasów oraz w biosyntezie glukozy i keratyny (odpowiedzialnych za produkcję energii), bierze udział w procesie tworzenia tkanek roślinnych i syntezie chlorofilu, a także jej pochodną – betainę. Betaina jest składnikiem białek zwanych fitochelatynami, które biorą udział w usuwaniu z roślin metali ciężkich. Aminokwas ten bierze udział w wielu przemianach metabolicznych, chroni struktury komórkowe przed skutkami odwodnienia, zakumulowana w wakuoli umożliwia regulację potencjału osmotycznego komórki – zapobiega odwodnieniu tkanek. Aminokwasy te powodują wzrost aktywności fotosyntezy.

Fitohormony

Cytokininy regulują proces starzenia się roślin – hamują rozkład białek i syntezę RNA. Regulują tempo podziałów komórkowych, transport metabolitów do organów, w których następują intensywne podziały komórkowe oraz pobudzają wzrost objętościowy komórek. Stymulują różnicowanie się chloroplastów, indukują różnicowanie się pędów i wzrost pąków, uczestniczą w kiełkowaniu nasion (wychodzeniu ze stanu spoczynku). Dodatek zeatyny reguluje wzrost i rozwój rośliny. Zeatyna przyspiesza podziały komórkowe w tkankach merystematycznych. Wpływa na ekspresję chlorofilu, zwiększając intensywność procesów fotosyntezy. Z kolei aminopuryna daje impuls komórce to bardziej intensywnego pobierania azotu, zwiększa jego stężenie w komórkach, a tym samym wpływa na rozwój korzenia głównego i korzeni włośnikowych, przez co lepiej się one rozwijają. A przez stymulację korzeni, poprawiamy pobieranie wody przez roślinę i składników pokarmowych.

Mezocalc

Mezocalc to wysoce reaktywny i łatwo przyswajalny wapń pozyskiwany z oceanicznych złóż pochodzących z ery mezozoicznej. Złoża tego naturalnego węglanu wapnia powstały ponad 150 mln lat temu. Charakteryzują się one bardzo dobrym rozdrobnieniem, a zawarty w nich wapń jest wysoce reaktywny. Dodatek węglanu wapnia stanowi impuls dla mikroorganizmów glebowych pobudzający je do aktywności życiowej – wraz ze zrostem pH wzrasta aktywność mikroorganizmów glebowych. Nawożenie tym składnikiem zapewnia lepsze pobieranie substancji pokarmowych z gleby poprzez poprawę pH, stymulację aktywności mikroflory, a łatwo przyswajalny wapń doskonale odżywia rośliny. Mezocalc jest rezerwuarem wapnia dla roślin, poprawia strukturę gleby, stymuluje rozwój systemu korzeniowego, zapewnia lepsze kiełkowanie i krzewienie się roślin.

To tylko niektóre z substancji, które dodawane są do nawozów przeznaczonych do maksymalnego wydobycia potencjału plonotwórczego roślin uprawnych. Ich zróżnicowane oddziaływanie może powodować trudność w podjęciu decyzji, który z preparatów okaże się  najbardziej odpowiedni dla konkretnej plantacji. Dlatego najlepiej  wybierać produkty, które w swoim składzie mają całe kompleksy różnych substancji o działaniu biostymulującym.