Dyrektor Generalny Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych,  Robert Szyman, przedstawia istotne wydarzenia i kwestie dotyczące branży w roku 2023, obejmujące wyzwania związane z legislacją, oraz kluczowe inicjatywy, takie jak Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta czy ustawy dotyczące systemu kaucyjnego.

Kończący się, 2023 rok, był pełen wydarzeń bardzo intensywnych. Przede wszystkim nadal trwa wojna w Ukrainie, co w oczywisty sposób odbija się tak na nas wszystkich, jak i biznesie. Niestety, nadal kulała legislacja (głównie krajowa), co skutkuje np. nie rozwiązanym zagadnieniem Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta, a do ustawy kaucyjnej praktycznie wszyscy uczestnicy łańcucha dostaw zgłaszają daleko idące zastrzeżenia.

Oczywiście kluczowym obszarem zainteresowania Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych  pozostaje legislacja, a w tym temacie pracy nie brakowało. Poniżej przedstawię kilka najważniejszych tematów.

PPWR

Warto jeszcze raz podkreślić, że projektowany akt prawny to rozporządzenie, a nie dyrektywa, do których jesteśmy przyzwyczajeni. Różnica polega na tym, że dyrektywa jest adaptowana do polskiego porządku prawnego w postaci stosownej ustawy. W przypadku rozporządzenia nie ma takiej konieczności – po ostatecznym uchwaleniu jego treści zaczyna ono obowiązywać bezpośrednio na terenie całej Unii.

PPWR stawia sobie ambitne zadanie zastąpienia obecnie obowiązującej dyrektywy PPWD (Packaging and Packaging Waste Directive – dyrektywa nt. opakowań i odpadów opakowaniowych). Prace nad tym aktem trwają już od jakiegoś czasu, zaś swoje uwagi na bieżąco PZPTS przekazuje do stosownych organów (czy to europejskich, czy do polskiego rządu) na bieżąco – zarówno bezpośrednio, jak i np. w ramach Konfederacji Lewiatan. Główne założenia, jakie nam przyświecają, to zmniejszenie masy odpadów, zwiększenie przydatności opakowań do recyklingu, wzrost poziomu wykorzystania recyklatów, a co za tym idzie zmniejszenie masy CO2 w dziedzinie opakowań. Jako kluczowy postrzegamy nasz apel, by niezwykle starannie przeanalizować propozycje zapisów dotyczących ewentualnego ograniczenia stosowania opakowań oraz obowiązkowych poziomów stosowania opakowań zwrotnych i poprzedzenie ich stosownymi analizami środowiskowymi.

Systematycznie poruszamy kwestie limitów ponownego użycia oraz odrębnie zwracamy uwagę na sprawę celów redukcyjnych i zakazów (cele redukcyjne winny być definiowane na podstawie masy, a nie liczby opakowań).W naszej opinii nie ma podstaw do rozszerzania zakazów dotyczących XPS. Odnosimy się również do kwestii obowiązkowych limitów zawartości materiałów pochodzących z recyklingu. Definicja przetworzenia na dużą skalę winna się opierać na zdolnościach zakładu do recyklingu, a nie na masie recyklatów. Postulujemy skreślenie zakazów dotyczących formatów opakowań, skreślenie celu redukcji dotyczącego wyłącznie opakowań z tworzyw sztucznych, jako dla nich dyskryminującego. Wnosimy również o przywrócenie klas przydatności do recyklingu od A do D (jak pierwotnie zakładała Komisja Europejska celem umożliwienia działań innowacyjnych i przestrzeni dla poprawy możliwości recyklingu).

Co dalej z ROP?

Temat Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta ma w Polsce już swoją własną historię, niestety bez pomyślnego zakończenia. Jednak dla większości interesariuszy jest oczywistym, że prawidłowo działający system ROP powinien być filarem efektywnej gospodarki odpadowej. W ostatnim czasie punkt ciężkości przeniósł się z ROP na PPWR, jednak ze strony interesariuszy coraz częściej słychać pogląd, że przy okazji sformowania nowego rządu i zmiany większościowej koalicji, należy wrócić do tego tematu na poważnie.

Ustawa kaucyjna

W zasadzie wszyscy jesteśmy zgodni, że dobry system kaucyjny w sposób znaczący podniesie poziomy zbiórki opakowań, a tym samym recyklingu. Od 2023 roku mamy już w Polsce stosowną ustawę, która ma zacząć obowiązywać od początku roku 2025. I tutaj zaczynają się uwagi, podnoszone przez wielu zainteresowanych. Dlatego też, w ramach Konfederacji Lewiatan, działa specjalny zespół, którego zadaniem jest przygotowanie listy najpilniejszych poprawek do tego aktu. Już sama data wejścia w życie (początek 2025) jest problematyczna, gdyż stworzenie w takiej perspektywie prawidłowego i efektywnego systemu kaucyjnego jest praktycznie niemożliwe. Również otwarcie furtki do tworzenia więcej niż jednego operatora dość skutecznie utrudnia kontrolę nad systemem (podkreślamy, że celem operatora nie powinno być zarabianie, a jedynie organizacja, egzekwowanie i zapewnienie ciągłości działania systemu). Otwarta pozostaje również kwestia równego dostępu do odpadów butelek oraz zapisów gwarantujących efektywną zbiórkę i wysoki poziom zwrotu opakowań.

Konferencje, spotkania branżowe

Jako że nikt nie żyje w próżni, dbamy również o to, by efektywnie komunikować się z innymi interesariuszami. Służy temu obecność na różnego rodzaju biznesowych i branżowych konferencjach i wydarzeniach. Oczywiście najważniejsze to doroczne spotkanie naszej branży pod nazwą Plastics Industry Meeting, organizowane przez PZPTS wspólnie z fundacją Plastics Europe Polska. W tym roku spotykaliśmy się już po raz 16, zaś było nas ponad sto osób. Gościliśmy znakomitych znawców branży zarówno z Brukseli (Bernadr Merck z EuPC), jak i z Polski (m.in. Jeremi Mordasewicz).

Inną okazją do wywołania dyskusji na temat gospodarki odpadami była doroczna konferencja Europejskie Forum Nowych Idei, która odbywa się tradycyjnie w Sopocie. W jej trakcie przedstawiciele PZPTS pojawili się na dwóch debatach.

Komunikacja z członkami organizacji

Jest to zagadnienie, któremu nadajemy szczególną rangę. Również w tym aspekcie, by była to komunikacja dwu-, a nie jednostronna. Stąd, oprócz comiesięcznego Newslettera (tylko dla członków PZPTS) pracujemy również w mniejszych zespołach tematycznych (sekcja opakowań). Ostatnią inicjatywą PZPTS jest Forum jego członków – spotkanie organizowane ad hoc, które poświęcone jest bieżącym pracom organizacji, o czym jej członkowie mogą usłyszeć bezpośrednio i zabrać głos w dyskusji.