Wprowadzony dwa lata temu na Łotwie system kaucyjny okazał się spektakularnym sukcesem. Jak podał operator systemu, Depozita Iepakojuma Operators, osiągnięto aż 80% poziom zwrotów zużytych opakowań po napojach.

Łotewski system zwrotu kaucji (deposit return scheme – DRS) osiągnął już cel dyrektywy UE w sprawie plastiku jednorazowego użytku, jakim jest zbieranie 77% zużytych plastikowych opakowań na napoje do 2025 r. – informuje Depozita Iepakojuma Operators (DIO), dodając, że teraz Łotwa jest mocno nastawiona na osiągnięcie do 2029 r. wskaźnika zwrotu na poziomie 90%.

– Średni wskaźnik zwrotów wynoszący 80% w ciągu dwóch lat jest godnym pochwały osiągnięciem, szczególnie biorąc pod uwagę, że większość łotewskiego społeczeństwa nie miała wcześniejszych przyzwyczajeń w zakresie zwrotów opakowań – zaznaczył Miks Sturitis z DIO. – Współczynnik zwrotów opakowań wielokrotnego użytku osiągnął już 90 %, w porównaniu z 50% przed wdrożeniem systemu, podczas gdy wskaźnik zbiórki PET wzrósł z 45% do 83%.

Kaucja za opakowania na napoje na Łotwie wynosi 0,10 EUR i obejmuje PET, aluminium, stal oraz szkło do bezalkoholowych napojów gazowanych i niegazowanych. Obejmuje również podobnie pakowane piwo i inne produkty o zawartości alkoholu do 15%, a także wszystkie napoje alkoholowe w opakowaniach PET i metalowych.

– Godną uwagi cechą łotewskiego systemu zwrotu kaucji jest szybkość, z jaką został on wprowadzony – powiedział Thomas Morgenstern Wiceprezes ds. publicznych, dyrektor na Europę i Azję Środkową w firmie TOMRA, która zarządza krajowym systemem zbiórki. – Łotwę łączyło wiele podobieństw z Litwą i Estonią, a ich doświadczenia z systemami depozytowymi z pewnością były inspiracją i akceleratorem udanego modelu łotewskiego.

Zdaniem Thomasa Morgensterna na sukces systemu wpływa m.in. szeroka rozpiętość przyjmowanych opakowań.

– Im szerszy zakres akceptowalnych materiałów, tym łatwiej będzie je zrozumieć konsumentowi i tym skuteczniejszy będzie system – stwierdził wiceprezes Tomra. – Zamieszanie może stanowić barierę dla zwrotów, więc im więcej opakowań kwalifikuje się do wysokiej jakości recyklingu, tym lepiej.

Warto odnotować, że łotewski DRS umożliwił społeczeństwu przekazanie zwrotu depozytu na cele charytatywne, co ma dodatkowy pozytywny wpływ na jego społeczny odbiór. Osoby zajmujące się recyklingiem mogą przekazać datki na rzecz potrzebujących seniorów, pomóc Ukrainie lub schroniskom dla zwierząt – wystarczy kliknąć „Przekaż darowiznę” bezpośrednio na ekranie automatu zwrotnego TOMRA. W ciągu jednego roku na cele charytatywne przekazano 357 tys. euro. W grudniu 2023 r. dołączono czwartego partnera-darczyńcę, wspierającego ciężko chore dzieci.

Z pewnością podnosi to i tak wysokie zadowolenie konsumentów z funkcjonowania systemu. A zadowolenie to rośnie: od marca 2023 r system depozytowy poleciło innym osobom 69% aktywnych uczestników, a od października 2023 r. – 73%. Zdecydowana większość, bo około 69% uczestników, oceniło DRS od 8 do 10 (w skali od 1 do 10, gdzie 10 oznacza najwyższą satysfakcję).

Z badania DIO przeprowadzonego w listopadzie 2023 r. wynika również, że z systemu kaucyjnego regularnie (przynajmniej raz w miesiącu) korzysta 80% populacji (wzrost o 9% w porównaniu z rokiem poprzednim) i 94% łotewskich gospodarstw domowych. Głównymi motywacjami do udziału w akcji była chęć odzyskania kaucji (61%), ograniczenie ilości odpadów w przyrodzie (52%) oraz dbałość o środowisko (39%).