Na piątkowe popołudnie i weekend mamy znowu coś lżejszego, tym razem z Gazety Olsztyńskiej. W latach 60. i 70. XX wieku polskie kioski były pełne małych, kolorowych figurek żołnierzyków, które stały się symbolem dzieciństwa w PRL-u. Te zabawki, wykonane z tworzywa sztucznego — poliamidu, wyróżniały się nie tylko precyzją wykonania, ale także trwałością. Co ciekawe, Polska była jedynym krajem w bloku wschodnim, który stosował ten materiał do produkcji figurek.

Zbiory Wojciecha Gudaczewskiego, historyka i pasjonata, który przez lata zgromadził około trzech tysięcy tych ręcznie malowanych postaci, pozwoliły zwiedzającym jego wystawy w Olsztynie i Ostródzie odkryć, między innymi jak technologia tworzyw sztucznych zrewolucjonizowała produkcję zabawek i kształtowała wyobraźnię dzieci. Jak mówi sam Wojciech Gudaczewski: „Te figurki to nie tylko zabawki, ale także małe dzieła sztuki, które inspirowały dzieci do poznawania historii i budowania własnych światów”.

Poliamid — klucz do sukcesu

Poliamid, materiał o dużej wytrzymałości, umożliwiał produkcję figurek o szczegółowych detalach, takich jak rysy twarzy czy skomplikowane elementy uzbrojenia. Figurki powstawały w specjalnie zaprojektowanych formach wtryskowych. Po oczyszczeniu wyprasek z nadmiaru materiału żołnierze byli ręcznie malowani, co nadawało im niepowtarzalny charakter.

Czołowi producenci żołnierzyków

W czasach PRL produkcją figurek żołnierzyków zajmowały się głównie spółdzielnie rzemieślnicze oraz zakłady pracy chronionej, które pełniły ważną rolę w przemyśle zabawkarskim. Do najbardziej znanych producentów należały:

• • Polski Związek Głuchych (PZG) Zakład Szkolno-Produkcji w Warszawie — jeden z kluczowych ośrodków produkcji figurek, wytwarzający zarówno popularne serie, jak i unikatowe modele.
• •  ZTS Pruszków — zakład specjalizujący się w produkcji żołnierzyków o szczegółowym wykonaniu i wyjątkowej trwałości.
• • Spółdzielnia Rzemieślnicza Centrum w Warszawie — oferowała szeroki asortyment zabawek, w tym figurki historyczne, takie jak husarze czy rycerze z wymiennym uzbrojeniem.
• • ZSP Puszczykowo — znany ze współpracy z innymi spółdzielniami i dostarczania figurek do masowej dystrybucji.
• • Spółdzielnia Pracy BU-MET i Zakład Produkcyjny Foto-Pam w Warszawie — oba zakłady były ważnymi graczami na rynku zabawek, przyczyniając się do popularyzacji żołnierzyków w Polsce.

Powrót do dzieciństwa na wystawie

Dla wielu kolekcjonerów figurki żołnierzyków z czasów PRL-u są nie tylko nostalgicznym wspomnieniem, ale również przedmiotem o dużej wartości kolekcjonerskiej. Wojciech Gudaczewski, jeden z czołowych pasjonatów tego tematu, zgromadził imponującą kolekcję liczącą około trzech tysięcy figurek. Jego zbiór obejmuje zarówno postacie historyczne, takie jak rycerze, husarze czy żołnierze II wojny światowej, jak i bohaterów filmowych, w tym postaci z „Czterech pancernych” czy westernowych Indian i kowboi. Figurki z jego kolekcji, ręcznie malowane i pieczołowicie przechowywane, są prawdziwymi dziełami sztuki, odzwierciedlającymi kunszt polskich rzemieślników.

Jego kolekcja była już prezentowana w wielu miejscach, m.in. w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Ostródzie oraz w Muzeum Nowoczesności w Olsztynie, gdzie cieszyła się dużym zainteresowaniem zarówno wśród starszych miłośników zabawek, jak i młodszych pokoleń, które dopiero poznają te historyczne figurki. Każda wystawa to wyjątkowa okazja, by zobaczyć z bliska te kolorowe dzieła, które dla wielu są symbolicznym powrotem do dzieciństwa.