Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie nowego rozporządzenia mającego na celu ograniczenie zanieczyszczenia środowiska granulatem tworzyw sztucznych. Nowe przepisy mają zapewnić lepszą kontrolę nad całym łańcuchem logistycznym granulatu – zarówno na lądzie, jak i na morzu – poprzez obowiązkowe wdrażanie planów zarządzania ryzykiem, certyfikację oraz odpowiedzialność także wobec przewoźników spoza UE. Regulacje mają wejść w życie dwa lata po publikacji w Dzienniku Urzędowym UE, a dla transportu morskiego dodatkowo przewidziano roczny okres przejściowy.
Zgodnie z nowym prawem, zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska granulatem stanie się podstawowym obowiązkiem dla wszystkich operatorów oraz przewoźników – zarówno z UE, jak i spoza niej. Każdy podmiot obsługujący granulat będzie musiał opracować plan zarządzania ryzykiem, który uwzględni działania dotyczące m.in. pakowania, załadunku i rozładunku, szkolenia pracowników oraz odpowiedniego wyposażenia. W przypadku operatorów spoza UE przewidziano obowiązek ustanowienia przedstawiciela upoważnionego na terenie Wspólnoty.
Ważnym elementem porozumienia jest zróżnicowanie obowiązków w zależności od skali działalności. Firmy obsługujące powyżej 1500 ton granulatu rocznie będą musiały uzyskać certyfikat wydany przez niezależny podmiot trzeci. Dla mniejszych przedsiębiorstw przewidziano uproszczoną procedurę – certyfikacja jednorazowa w ciągu pięciu lat od wejścia przepisów w życie. Mikroprzedsiębiorstwa oraz firmy przetwarzające mniej niż 1500 ton rocznie będą zobowiązane jedynie do przygotowania deklaracji zgodności. W zakresie transportu morskiego granulatu ustalono nowe wymogi dotyczące jakości opakowań i obowiązku przekazywania informacji związanych z ładunkiem, zgodnie z wytycznymi Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO).
Europejskie Stowarzyszenie Producentów Tworzyw Sztucznych Plastics Europe, które od lat promuje dobrowolne inicjatywy w tym zakresie (m.in. program Operation Clean Sweep), pozytywnie ocenia treść porozumienia, mimo że szczegóły legislacyjne nie zostały jeszcze w pełni opublikowane. „Nasza wstępna ocena wskazuje, że porozumienie opiera się na dotychczasowych działaniach branży i wspiera cele w zakresie zapobiegania emisji granulatu. Doceniamy, że ustawodawcy uwzględnili dobrowolne wysiłki przemysłu, co pozwala ograniczyć dodatkowe obciążenia regulacyjne dla firm” – podkreśliła Virginia Janssens, dyrektor zarządzająca Plastics Europe.
Problem zanieczyszczenia środowiska granulatem tworzyw sztucznych dotyczy wielu etapów cyklu życia surowca: od jego produkcji, przez transport drogowy, kolejowy czy morski, aż po przeładunki, magazynowanie i bezpośrednie procesy przetwórcze. Nawet niewielkie straty materiału mogą mieć poważne skutki środowiskowe – szczególnie w kontekście zanieczyszczenia ekosystemów wodnych i gleby. Z tego względu obowiązkowe przepisy stanowią istotne uzupełnienie dotychczasowych działań samoregulacyjnych.
Nowe unijne przepisy mają charakter prewencyjny – zakładają m.in. wdrażanie środków kontrolnych i systemów zapobiegania emisji w miejscach pracy, odpowiednie procedury transportowe oraz szkolenia pracowników. Warto zaznaczyć, że firmy, które już zainwestowały w infrastrukturę i procedury zapobiegające stratom granulatu, będą miały przewagę we wdrażaniu nowych wymogów.
Dla polskich przedsiębiorstw przetwórstwa tworzyw sztucznych to wyraźny sygnał do intensyfikacji działań w obszarze środowiskowym. Program Operation Clean Sweep – dostępny również w polskiej wersji językowej – może stanowić punkt wyjścia do budowy systemów zarządzania ryzykiem zanieczyszczenia środowiska granulatem. Dotychczas niewiążący, teraz może stać się podstawą obowiązkowych audytów i kontroli.
W obliczu rosnących kosztów działalności i pogarszającej się konkurencyjności europejskiego przemysłu tworzyw, kluczowe będzie zapewnienie, by nowe regulacje były wdrażane w sposób zrównoważony, wspierający zarówno ochronę środowiska, jak i rozwój przemysłowy. Branża oczekuje teraz szybkiego przyjęcia tekstu prawnego i jego publikacji, co pozwoli na pewność regulacyjną oraz odpowiednie przygotowanie się do wdrożenia przepisów w praktyce.
